بررسی‌های الکتروفیزیولوژیک در پتانسیل برانگیخته

پتانسیل برانگیخته مغزی یا نخاعی که در اثر تحریک غیرتهاجمی راه‌های ویژه‌ آوران فعال می‌شوند، ابزار مهمی برای کنترل سلامت عملکرد این راه‌ها به شمار می‌آیند. در هر صورت، این پتانسیل‌ها نشان‌دهنده علت ضایعه مبتلاکننده این راه‌ها نیست. در مقایسه با فعالیت EEG زمین‌های Noise، این پتانسیل‌ها کوچک هستند و رابطه‌ای با زمان تحریک ندارند. بنابراین پاسخ‌های مربوط به تعدادی از محرک‌ها و میانگین آن‌ها به وسیله کامپیوتر محاسبه می‌شود تا این پتانسیل‌های اضافی و اتفاقی حذف شوند.

انواع پتانسیل برانگیخته مغزی نخاعی

انواع پتانسیل برانگیخته مغزی شامل موارد زیر است:

1. بینایی
2. شنوایی
3. جسمی-حسی (سوماتوسنسوری)

پتانسیل برانگیخته بینایی

تحریک دید تک چشمی به وسیله الگوهای صفحه‌ای برای ایجاد پتانسیل‌های تحریکی بینایی به کار می‌رود که از سطح میانی اکسی‌پیتال جمجمه ثبت می‌شوند. مهمترین جزئی که از نظر بالینی اهمیت دارد پاسخ p100 یک قله مثبت با تأخیری در حدود تقریبا ۱۰۰ms است. وجود پاسخ و تأخیر آن باید ذکر شوند. اگرچه بلندی آن را می‌توان اندازه‌گیری کرد، اما تغییرات بلندی در تشخیص پاتولوژی چندان اهمیتی ندارد.

پتانسیل برانگیخته شنوایی

تحریک تک-گوشی با تق‌تق‌های مکرر برای ایجاد پتانسیل برانگیخته شنوایی در ساقه مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد، این پتانسیل‌ها در فرق (Vertex) جمجمه ثبت می‌شوند. پس از تحریک شنوایی، در اولین ۱۰ms یک سری پتانسیل‌ها برانگیخته می‌شوند؛ این پتانسیل‌ها نشانه‌ی فعال‌شدن سلسله‌وار ساختمان‌های مختلف در راه‌های شنوایی تحت کورتکسی است.

برای مقاصد بالینی به وجود، طول مدت، و فواصل بین قله‌های ۵ پتانسیل ثبت شده اول در ورتکس توجه می‌شود.

پتانسیل برانگیخته جسمی-حسی (سوماتوسنسوری)

تحریک الکتریکی اعصاب محیطی برای ایجاد پتانسیل‌های برانگیخته جسمی- حسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این پتانسیل‌ها از جمجمه و ستون مهره‌ها ثبت می‌شوند. ترکیب و طول مدت پاسخ ها به عصبی که تحریک شده بستگی دارد.

موارد استفاده پتانسیل برانگیخته و تحریک الکتریکی

موارد استفاده پتانسیل برانگیخته به شرح ذیل است:

1. شناسایی ضایعات در اسکلروزمولتیپل
2. کشف ضایعات در سایر بیماری‌های دستگاه عصبی مرکزی
3. ارزیابی و پیش آگهی به دنبال تروما یا هیپوکسی دستگاه عصبی مرکزی
4. نظارت در جریان عمل
5. ارزیابی حدت بینایی و شنوایی

شناسایی ضایعات در اسکلروزمولتیپل

پتانسیل برانگیخته برای کشف و مکان‌یابی ضایعات در دستگاه عصبی مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این عمل به ویژه در اسکلروز مولتیپل مهم است، زیرا تشخیص آن به کشف ضایعات در مناطق متعدد دستگاه عصبی مرکزی بستگی دارد. هنگامی که بیمار با شواهد بالینی ضایعه‌ای فقط در یک مکان مراجعه می‌کند؛ کشف الکتروفیزیولوژیک اختلالات در سایر مکان‌ها به تشخیص کمک می‌کند.

هنگامی که بیمار مشکوک به اسکلروز مولتیپل با شکایات مبهم مراجعه می‌کند، اختلالات الکتروفیزیولوژیک در راه‌های آوران متناسب، برای نشان دادن اساس ارگانیک نشانه‌ها کمک می‌کند. هرچند مطالعات تصویربرداری غیرتهاجمی نظیر MRI در کشف این ضایعات مفیدتر است، ولی باید آن‌ها را به عنوان مکمل مطالعات پتانسیل تحریکی و نه به عنوان جایگزین آن‌ها، به کار برد.

مطالعات پتانسیل تحریکی بیشتر وضعیت عملکردی و نه سلامت آناتومیک راه‌های آوران را تحت نظر قرار می‌دهد، و می‌تواند گاهی اختلالاتی را نشان دهد که به وسیله MRI کشف نمی‌شوند (عکس این مطلب نیز صادق است).

هزینه این مطالعات به نحو قابل ملاحظه‌ای کمتر از MRI است. در بیمارانی که تشخیص اسکلروز مولتیپل در نزد آن‌ها مسلم شده است، گاهی یافته‌های پتانسیل فراخوانده برای پیگیری سیر بیماری یا کنترل پاسخ به شیوه‌های جدید درمانی به کار می‌رود، اما ارزش آن‌ها در این ارتباط روشن نیست.

کشف ضایعات در سایر بیماری‌های دستگاه عصبی مرکزی

اختلالات پتانسیل برانگیخته در بیماری‌های دیگری غیر از اسکلروز مولتیپل نیز رخ می‌دهند، اختلالات چند شیوه‌ای پتانسیل برانگیخته ممکن است در برخی دژنراسیون های نخاعی- مخچه‌ای، پاراپلژی اسپاستیک خانوادگی، بیماری لایم (Lyme)، AIDS، سیفیلیس عصبی و کمبود ویتامین‌های E و B۱۲ مشاهده شود.

بنابراین، ارزش تشخیصی اختلالات الکتروفیزیولوژیک به زمینه‌ای که این اختلالات در آن کشف می‌شوند بستگی دارد. هرچند این یافته‌ها می‌توانند به تعیین محل ضایعات در مناطق وسیعی از دستگاه عصبی مرکزی کمک کنند، ممکن است مکان یابی دقیق ممکن نباشد، زیرا مولدهای بسیاری از این پتانسیل‌ها ناشناخته‌اند.

ارزیابی و پیش آگهی به دنبال تروما یا هیپوکسی دستگاه عصبی مرکزی

در کمای پس از تروما یا پس از آنوکسی، فقدان دوطرفه‌ی اجزای کورتکسی پتانسیل‌های فراخوانده جسمی- حسی به معنای عدم امکان بهبود عملکرد شناختی است؛ در صورتی که در یک یا دو طرف پاسخ های کورتکسی وجود داشته باشد، پیش آگهی خوش بینانه‌تری وجود خواهد داشت.

چنین مطالعاتی به ویژه در مورد افراد مشکوک به مرگ مغزی سودمند است. همچنین از پتانسیل‌های فراخوانده جسمی – حسی برای تعیین کامل بودن ضایعات تروماتیک نخاعی استفاده می‌شود؛ وجود یا بازگشت زودهنگام پاسخ به دنبال تحریک عصبی در سطح پایین‌تر از ضایعه نخاعی، نشان دهنده این است که ضایعه ناکامل است و بنابراین پیش آگهی بهتری را نوید می‌دهد.

پتانسیل برانگیخته مغزی نخاعی

نظارت در جریان عمل

از پتانسیل فراخوانده برای نظارت بر صحت عملکرد برخی ساختمان‌های عصبی در جریان عمل جراحی استفاده می‌شود تا اختلالات عملکرد به‌صورتی زودهنگام تشخیص داده‌شده و آسیب ناشی از آن به حداقل برسد. در صورتی که اختلال عملکرد مربوط به مانور جراحی باشد می‌توان اختلالات نورولوژیک بارز را به وسیله قطع جریان عمل و برگرداندن به حالت اولیه کاهش داد یا از بروز آن جلوگیری نمود.

ارزیابی حدت بینایی و شنوایی

می‌توان در جریان مطالعات پتانسیل برانگیخته حدت شنوایی یا بینایی را در بیماری که به علت کهولت سن یا وضعیت غیرطبیعی ذهنی قادر به همکاری در تست‌های رفتاری نیست، ارزیابی نمود.

سیستم عصبی بدن عبارت است از مغز، نخاع، دستگاه‌های حسی و تمامی اعصابی که این اندام‌ها را به دیگر مناطق بدن متصل می‌کنند.

آناتومی سیستم عصبی بدن شامل چه قسمت‌هایی است؟

آناتومی سیستم عصبی بدن انسان را می‌توان به دو زیر سیستم که با هم در تعامل هستند تقسیم کرد:

1. سیستم عصبی محیطی
2. سیستم عصبی مرکزی

سیستم عصبی مرکزی شامل مغز و نخاع است و سیستم عصبی محیطی شبکه گسترده‌ای از اعصاب است که سیستم عصبی مرکزی را به ماهیچه‌ها و قسمت‌های حسی مرتبط می‌سازد.

سییستم مغز و اعصاب انسان، سیستم بسیار پیچیده‌ای است که از بافت‌ها و سلول‌های گوناگون تشکیل شده و وظیفه و نوع عملکرد هر کدام بسیار متفاوت می‌باشد. اگر مبتلا به یکی از بیماری‌های سیستم عصبی هستید آشنایی با سیستم عصبی به طور مختصر و ساده شما را در درمان بیماری یاری می‌نماید.

بخشهای سیستم عصبی مرکزی

قسمت‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی عبارتند از:

• پوست سر
• مننژ یا پرده‌های مغز
• سد خونی مغزی
• مغز
• نخاع

آناتومی سیستم عصبی مرکزی

پوست سر

جمجمه از مغز محافظت می‌کند و روی آن را پوست سر پوشانده است. پوست سر از یک لایه پوست بیرونی تشکیل شده که آزادانه به غلاف‌ ماهیچه متصل است. غلاف ماهیچه یک لایه تاندون مسطح و وسیع است که لایه‌های سطحی پوست را نگه می‌دارد.

پوشش استخوانی زیر غلاف ماهیچه، استخوان‌های جمجمه را محکم در بر گرفته و وظیفه محافظت از استخوان‌ها، غذارسانی به استخوان‌ها و ترمیم استخوان‌ها را بر عهده دارد.

مننژ یا پرده‌های مغز

در زیر لایه جمجمه، سه لایه پرده وجود دارد که مننژ یا پرده‌های مغز نامیده می‌شوند و مغز را احاطه کرده‌اند. لایه مننژی که به استخوان‌های جمجمه نزدیک‌تر است، سخت شامه (لایه ی محکم و خارجی مغز) نامیده می‌شود. در زیر لایه سخت شامه، لایه عنکبوتیه وجود دارد.

درونی‌ترین لایه مننژ، یک غشاء حساس به نام نرم شامه است. لایه نرم شامه، بر خلاف دیگر لایه‌های مننژ، محکم به سطح پیچاپیچ مغز چسبیده است. در بین لایه عنکبوتیه و نرم شامه، فضای زیر عنکبوتیه یا ساب آراکنوئید وجود دارد.

فضای زیر عنکبوتیه با مایع مغزی نخاعی پر شده است. این مایع آبکی توسط سلول‌های کوروئید پلکسوس (شبکه مشیمه‌ای) تولید می‌شود. شبکه مشیمه‌ای یا کوروئید پلکسوس، فضایی در هر بطن مغز است که از سلول‌های اپیتلیال مکعبی (که شبکه‌های مویرگی متراکم اطراف را در برگرفته‌اند) تشکیل شده است. مایع مغزی نخاعی مواد غذایی را به بافت‌های عصبی برده و مواد زائد را از بافت‌های عصبی خارج می‌کند.

سد خونی مغزی

بافت‌های سیستم عصبی مرکزی از محفاظت بیشتری برخوردار هستند زیرا مانند سایر بافت‌ها در معرض خون و سیستم ایمنی قرار ندارند. عروق خونی که مواد مغذی و سایر مواد شیمیایی را به مغز می‌رسانند، در بالای نرم شامه قرار دارند.

مویرگ‌های متصل به رگ‌های خونی مغز، نفوذپذیری کمتری نسبت به مویرگ‌های سایر نقاط بدن دارند. سلول های اندوتلیال مویرگی، اتصالات تنگی را تشکیل می‌دهند که انتقال اجزای خون به مغز را کنترل می‌کند.

علاوه بر این، مویرگهای جمجمه دارای روزنه‌ها (ساختاری پر از منفذ که توسط یک غشا محاصره شده‌ است) و کیسه‌های پینووکیتوتیک کمتری نسبت به دیگر مویر‌گ‌ها هستند. در نتیجه، مواد سیستم گردش خون ارتباط مستقیم با سیستم عصبی مرکزی ندارند.

این پدیده به نام سد خونی مغزی شناخته می‌شود. سد خونی مغزی مایع مغزی نخاعی را از آلودگی محافظت می‌کند و پاتوژن‌های میکروبی را از مغز دور نگه می‌دارد. در نتیجه هیچ میکروبیتا (جاندار ریز) طبیعی در مایع مغزی نخاعی وجود ندارد.

سد خونی مغزی نیز مانع حرکت بسیاری از داروها، به ویژه ترکیباتی که محلول در چربی نیستند، به مغز می‌شود. سد خونی مغزی انشعابات عمیقی برای درمان عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی دارد، زیرا داروها نمی‌توانند از سد خونی مغزی عبور کرده و بر پاتوژن‌هایی که باعث عفونت می شوند تاثیر گذارند.

مغز

مغز، که برای محافظت بیشتر در جمجمه محصور شده، از سه قسمت اصلی تشکیل شده است:

• مغز پیشین که حافظه و تفکر را کنترل می‌کند
• مخچه که تعادل و هماهنگی را کنترل می‌کند
• بصل النخاع که فعالیت‌های غیر ارادی مثل ضربان قلب، تنفس و هضم را کنترل می‌کند.

مغز یک فرد بزرگسال ۳ پوند (حدود یک و نیم کیلوگرم) وزن دارد. مغز دارای ۱۰۰ بیلیون عصب است که نورون نامیده می‌شوند و تریلیون‌ها سلول کمکی به نام گلیا دارد.

نخاع

نخاع نیز مانند مغز در یک ساختار محافظت کننده محصور شده است. درون مهره‌ها، ماده‌ای از جنس پرده سخت شامه مغز، آراکنوئید یا عنکبوتیه، نرم شامه و یک سد خونی نخاعی وجود دارد که انتقال اجزای خون از رگ‌های خونی مرتبط با نخاع را کنترل می‌کند.

بخشهای سیستم عصبی محیطی

سیستم عصبی محیطی از اعصابی تشکیل شده که اندام‌ها، اعضا و دیگر قسمت‌های بدن را به مغز و نخاع متصل می‌کند. دستگاه عصبی محیطی، بر خلاف مغز و نخاع، هیچ محافظی از جنس استخوان، مننژ یا سدهای خونی ندارد. در نتیجه اعصاب سیستم عصبی محیطی بیشتر در معرض آسیب و عفونت هستند.

آسیب‌های میکروبی به اعصاب محیطی منجر به سوزش یا بی حسی می‌شود که به نام نوروپاتی شناخته شده است. آسیب‌های روحی و عوامل دیگری به جز عفونت، مانند برخی از داروها یا بیماری‌های مزمن مانند دیابت نیز باعث سوزش و بی حسی می‌شوند.

سلول‌های سیستم عصبی

بافت‌های سیستم عصبی مرکزی و محیطی از سلول‌هایی به نام سلول‌های گلیال (سلول‌های نوروگلیال ) و نورون‌ها (سلول‌های عصبی) تشکیل شده‌اند که در ادامه به بررسی هرکدام می‌پردازیم:

نورون‌ها

نورون‌ها همان سلول‌های عصبی هستند. نورون یک سلول تحریک‌پذیر الکتریکی است که اطلاعات را از طریق سیگنال‌های الکتریکی و شیمیایی پردازش کرده و سپس اطلاعات را انتقال می‌دهد.

سیگنال‌های شیمیایی از طریق سیناپس‌ها که اتصالات خاص با سلول‌ها هستند، به نورون‌ها می‌رسند. نورون‌ها به یکدیگر متصل شده و شبکه‌ای را تشکیل می‌دهند.

یک نورون معمولی شامل یک جسم سلولی (که سوما نامیده می‌شود)، یک دندریت و یک آکسون است. دندریت‌ها رشته‌هایی هستند که از جسم سلولی بوجود می‌آیند، و اغلب تا صدها میکرومتر گسترش یافته و دارای چندین شاخه هستند که یک درخت دندریتیک پیچیده را تشکیل می‌دهند. آکسون یک رشته سلولی خاص است که از جسم سلولی بوجود آمده و تا فاصله یک متر حرکت می‌کند.

سلول‌های گلیال

سلول‌های گلیال در سازماندهی نورون‌ها کمک کرده و چهارچوبی برای برخی از ویژگی‌های عملکردهای نورونی فراهم می‌کنند و همچنین در بهبود و التیام آسیب‌های عصبی نیز نقش دارند.

سیستم اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک

سیستم اعصاب پاراسمپاتیک، تعادل، ثبات و توازن بدن و همچنین کنترل بدن در حالت استراحت را بر عهده دارد و مسئول عملکرد استراحت و هضم در بدن است.

سیستم اعصاب سمپاتیک، کنترل‌کننده پاسخ‌های بدن در هنگام خطر و مسئول پاسخ جنگ یا فرار است. اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک بخشی از سیستم اتوماتیک هستند که مسئول اعمال غیر ارادی بدن انسان است.

نحوه عملکرد سیستم عصبی

سیستم عصبی دارای سه عملکرد مشترک بر اساس ورودی‌های حسی، هماهنگی و خروجی‌های حرکتی است.

ورودی‌های حسی

ورودی‌های حسی از گیرنده‌های حسی می‌آیند که تغییرات حسی درون و بیرون بدن را به مغز می‌رسانند. مجموع تمام اطلاعاتی که توسط این گیرنده‌ها جمع می‌شود را ورودی حسی می‌نامند.

سیستم عصبی این ورودی‌های حسی را پردازش و تفسیر کرده و تصمیم می‌گیرد که چه واکنشی انجام دهد. سیستم عصبی، اندام‌های مسئول مانند ماهیچه‌ها و غدد را فعال می‌سازد تا به ورودی پاسخ بدهند. این پاسخ را خروجی حرکتی می‌نامند.

آناتومی اعصاب بدن

هماهنگی حسی

عملکرد اولیه سیستم عصبی، کنترل و انتقال اطلاعات درسراسر بدن است. سیستم عصبی با استفاده از گیرنده‌های حسی، اطلاعات را از محیط گرفته و آنها را به قسمت‌های مختلف بدن می‌فرستد. ورودی‌های حسی به سیستم عصبی مرکزی ارسال می‌شود تا در آنجا پاسخ مناسب تعیین شود.

پاسخ حرکتی

هنگامی که پاسخ مشخص شد، سیگنال‌ها را از طریق خروجی حرکتی به عضلات یا غدد می‌فرستد تا پاسخ دادن آغاز شود. در انسان، وجود سیستم پیشرفته باعث شده تا مواردی مانند زبان، بیان مفاهیم به صورت انتزاعی، انتقال فرهنگ و بسیاری از ویژگی‌های دیگر جامعه به وجود آیند که اگر این سیستم عصبی پیشرفته وجود نداشت، چنین مواردی نیز وجود نداشتند.

شناخت بختک ، علائم بختک یا فلج خواب

بختک چیست و چگونه رخ میدهد؟شاید برای شما هم تجربه هایی از این دست پیش آمده باشد؛ مشکلی که اصطلاح علمی اش«فلج خواب» است و ایرانی ها آن را «بختک» می نامند.

فلج خواب یا به اصطلاح عموم بختک به علت استرس های روزانه و دیدن کابوس های وحشتناک فراوان مانند افتادن از جایی، غرق شدگی یا مرگ به وقوع می پیوندد .

در این حالت فرد احساس می کند جسمش سنگین گشته و هر چه فریاد می زند کسی صدایش را نمی شنود اما خوشبختانه این حالت هیچگونه عارضه جسمی در پی ندارد ومی توان با لمس بدن فرد یا صدا کردن اسم او، وی را از این حالت خارج کرد.در این بخش از سلامت روان در نمناک درباره بختک یا فلج خواب بیشتر بدانید و علائم آن را بشناسید.

بختک چه شکلی است؟

بسیاری از افراد به هنگام دیدن کابوس های شبانه ترسناک ، در خواب دچار فلج می شوند و نمی توانند حرکت کنند که این موضوع سبب ترس بیشتر آنها می شود و به همین خاطر گاهی توهم های ترسناک مانند دیدن سایه یا یک هیولا در تاریکی چاشنی این علائم می شود وو حشت شما را آنقدر بالا می برد که نمی تواند حرکت کند یا فریاد بزند .

در مورد پدیده فلج خواب باورها ی مختلفی در فرهنگ ها و جوامع مختلف وجود دارد، ایرانی ها این پدیده را به نام «بختک» می شناسند و آن را به جن زدگی تعبیر می کنند و فکر می کنند اعجوزه ای زشت روی بر روی بدن آنها می افتد و آنان را از حرکت باز می دارد.

طوری که حتی نمی تواند به درستی نفس بکشد و فریاد بزند و تمام اتفاقاتی که برای فرد می افتد به گردن دیوهای بدسرشت و اجنه می اندازند.ایرلندی ها براین باورندکه فلج خواب بر اثر دروغ روز قبلشان بروز می کند.

بختک یا فلج خواب

فلج خواب یـک تـجربـه ی دلــهره آور و هراس انگیز است که به حالت ناتوانی درانجام حرکات ارادی حین خواب اطلاق می شـود. فـلـج خـواب اغـلب مواقع هنگام بیدارشـدن از خـواب و یـا در لحظه ی به خـواب رفتن رخ میدهد و چند ثانیه بـه طـول می انجامد و در هر سنی روی می دهد.

علایم فلج خواب:

• ناتوانی در حرکت دادن بدن
• ناتوانی در صحبت کردن و فریاد زدن
• احساس خفگی و نزدیکی به زمان مرگ
• توهمات شنیداری، دیداری یا حتی لمسی اما رؤیا مانند ، مثل احساس حضور یک انسان دیگر در اتاق، احساس فشردگی در قفسه سینه، دیدن سایه افراد، دیدن منبع نورانی، شنیدن صدای افراد، شنیدن صدای قدمهایی که نزدیک میشوند، دیدن شبح، تجربه خروج از بدن، احساس شناور شدن در هوا، شنیدن صدای بازو بسته
• احساس وحشت و اضطراب

بختک سراغ چه کسانی می آید؟

افرادی که دچار اختلالات خواب هستند و ممکن است اختلال فاز رم (REM) اتفاق بیافتد .

افرادی که در خواب از خود واکنش های شدید فیزیکی مانند رفتارهای خشونتی و عصبی بروز می دهند.

افرادی که دچار کمبود خواب، عوامل ژنتیکی، استرس یا اضطراب زیاد هستند و ساعت خواب بدن شان بر هم می خورد .

افرادی که دچار اختلال های ذهنی، اختلال دو قطبی هستند.

افرادی که شب به پشت می خوابند.

افرادی که مبتلا به گرفتگی عضلات بدن مانند گرفتگی عضله پا هستند.

افرادی که از برخی داروها مانند داروهایی که برای بیش فعالی تجویز می شود ، استفاده می کنند.

افرادی که مواد مخدر مصرف می کنند.

تمام افرادی که این موضوع را تجربه می کنند و دچارفلج خواب می گردند در سلول هایشان ماده ای به نام «HLA-DR2» دارند. افرادی که روز خسته کننده یا پراسترسی را گذرانده اند، بیشتر از همیشه این حالت سراغ شان آمده است.

تغییرات در سبک زندگی یا مصرف قرص های خواب آور و آنتی هیستامین ها ممکن است به فلج خواب دچار شود.

بروز فلج خواب در زنان دو تا چهار برابر بیشتر از مردان است.

دماغ بختک را بکنید!

روایت دیگری از بختک در عوام وجود دارد که آنها براین باورند که بختک کنیز اسکندر بود! هنگامی که کلاغ به مشک محتوی آب حیات که اسکندر با خود از ظلمات آورده بود منقار زد و آب حیات بر زمین ریخت، این کنیز مشتی از آب را برداشت و نوشید و اسکندر به ضرب شمشیر بینی او را کند و بختک از گل، بینی دیگری برای او درست کرد !

بختک اگر ببیند که کسی طاقباز خوابیده به سینه او می جهد. اگر فرد بیدار شود، به بینی او چنگ بیندازد، بختک از ترس کنده شدن بینی خود گنجی از گنجه اسکندر را رشوه خواهد داد تا او دست از بینی اش بردارد!

آیا بختک خطرناک است؟

بین 25 تا 30درصد از جمعیت کلی جهان، در طول عمر خود دست کم یک بار فلج خواب را تجربه کرده اند که در این میان 95درصد از آنها تجربه حوادث وحشتناک را در خواب داشته اند. ژنتیک در بروز این مشکل نقش دارد و اگر یکی از اعضای خانواده دچار این مشکل باشد، احتمال مبتلا شدن اعضای دیگر خانواده هم ، وجود دارد.

اگرچه بسیاری از افراد درگیر با این مشکل دچار وحشت می شوند، اما همانطور که در این بخش از سلامت نمناک می خوانید این فرایند خطرناک نیست و چند لحظه بعد پایان می یابد و عارضه جسمی به همراه ندارد. بهتر است برای به دست آوردن سریع هوشیاری فرد باید انگشتان دست و پا همچنین چشمانش را به شدت تکان دهد و به دنبال آن سرش را حرکت دهد.

پیشگیری از فلج خواب یا بختک

• نخوابیدن به پشت
• کاهش استرس
• به اندازه کافی خوابیدن
• انجام ورزش های منظم
• زیاد غذا نخوردن
• ننوشیدن کافئین

چطور از شر بختک راحت شویم؟

با رعایت برخی موارد فلج خواب را می توان از بین برد یا تکرارش را به حداقل رساند.

1. سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید

هنگامی که در خواب احساس فلج شدن می کنید برای رهایی از این احساس نباید زیاد تلاش نمایید زیرا ممکن است با دست و پا زدن و تلاش بیشتر علائم تشدید شود و شما بیشتر بترسید پس ابتدا نفس عمیق بکشید و یادآوری کنید که حالتان خوب است.

2.نجات از فلجی و بی حسی

زمانی که خواب بد دیده اید و احساس فلجی می کنید مشت خود را گره کرده و باز کنید و انگشتان خود را تکان دهید تا از خواب کاملا بیدار شوید و از بی حرکتی، حس خفگی و فشار در قفسه سینه رها گردید.

3.سعی کنید بیدار شوید

شما می توانید با یک حرکت یا تکان شدید از حالت فلجی خلاص شوید . پس از اینکه چنین حالتی به سراغ شما آمد از خواب برخیزید و مقداری آب سرد بر روی صورت خود بپاشید تا این حالت از شما دور شود و دوباره به رختخواب باز نگردید زیرا ممکن است فلجی در خواب به سراغتان بیاید پس بهتر است زمانی که کاملا آرام شدید به رختخواب خود بازگردید.

باید بدانید استرس یک عامل مهم در فلجی خواب است پس حتما قبل از خواب افکار استرس زا را از خود دور کنید.

شناخت دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی

تفاوتی وجود ندارد که در چه رشته ای از واژه زیبایی استفاده شده باشد، در هر حال این کلمه نشان دهنده وجود هنر در تخصص مد نظر است. دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی نیز یکی از هنر های موجود در رشته تخصصی دندانپزشکی می باشند که با هدف زیبایی لبخند و حفظ سلامت دهان و دندان ها به کار گرفته می شوند.
آیا شما آشنایی درباره دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی دارید؟ آیا می دانید که دندانپزشکی ترمیمی با دندانپزشکی زیبایی چه تفاوت هایی دارند؟ به نظر شما خدمات ارائه دهنده آن ها کدام اند؟
در این مقاله با ما همراه باشید تا علاوه بر به دست آوردن پاسخ این سوالات، آشنایی بیشتری با این دندانپزشکی مجبوب پیدا کنید.

دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی چیست؟

برای پاسخ دقیق تر به این سوال، باید در دو قسمت این موارد را مطرح کنیم:

1. دندانپزشکی زیبایی

   دندانپزشکی زیبایی تمامی مواردی که به منظور تغییر و بهبود شکل ظاهری دندان ها، لثه و یا کام مورد استفاده قرار می گیرد را شامل می شود. در ادامه شما را با رایج ترین روش های دندانپزشکی زیبایی آشنا می کنیم.

2. دندانپزشکی ترمیمی

   منظور از دندانپزشکی ترمیمی مواردی است که با تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری ها و مشکلات دهان و دندان همراه می باشد. انواع این خدمات را نیز در ادامه برایتان بررسی می کنیم.

انواع خدمات دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی

اگر تمایل دارید تا این خدمات را بشناسید، موارد زیر را مطالعه کنید:

1. ترمیم و پر کردن

   امروزه روش های متعددی برای پر کردن و ترمیم دندان ها وجود دارد، اما در دندانپزشکی زیبایی و ترمیم معمولا از دو روش زیر استفاده می شود:

   1. ترمیم مستقیم

      در این روش حفره دندان در یک جلسه و به طور مستقیم با مواد مخصوص پر می شود.

   2. ترمیم غیر مستقیم

      این روش که به نام اینله و انله شناخته می شود، در لابراتور با توجه به شرایط مورد نیاز ساخته می شوند. اینله و انله می توانند برای ترمیم پوسیدگی های خفیف، متوسط و حتی پوسیدگی هایی که ساختار دندان را برای قرار گرفتن مواد پرکننده از بین برده اند، کارایی داشته باشند. معمولا در مواقعی که تنها بخشی از دندان آسیب می بیند، به جای روکش از این روش ها استفاده می شود. روش اینله شکاف داخلی دندان را ترمیم کرده و روش انله بخش بالایی و قسمت جویدن دندان را درمان و ترمیم می کند.
      باید بدانید که در این روش ها به دلیل نیاز به ساخت لایه و روکش در لابراتور، به بیش از یک جلسه درمانی نیاز دارید.

2. بلیچینگ

   بلیچینگ دندان یکی از بهترین و محبوب ترین روش هایی است که به منظور سفید کردن دندان ها مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از افرادی که به دلایل مختلفی از جمله مصرف بیش از اندازه نوشیدنی های رنگی و یا استعمال دخانیات، دندان هایشان دچار لکه شده است، می توانند با کمک بلیچینگ، زیبایی را به لبخند خود بازگردانند. بلیچینگ دندان به دو روش هوم بلیچینگ (بلیچینگ در منزل) و آفیس بلیچینگ (بلیچینگ در مطب) انجام می شود. در مطب دندانپزشکی، متخصص ماده مورد نظر را روی دندان های بیمار قرار داده و با کمک نور مخصوصی آن ها را فعال می کند تا اثر سفید کنندگی خود را داشته باشند. در هوم بلیچینگ، قالبی از دندان های بیمار گرفته شده و پلاکی خاص برای او ساخته می شود. در ادامه دندانپزشک نحوه استفاده صحیح از مواد بلیچینگ در منزل را به بیمار آموزش می دهد.

3. ارتودنسی

   ارتودنسی یکی از روش های درمانی تخصصی در زمینه ناهنجاری ها و مشکلات فکی و دندانی است که می تواند برای تمامی افراد موثر باشد. در صورتی که دندان ها و فکین ناهماهنگ و نامتقارن باشند، علاوه بر از بین بردن ظاهر زیبایی لبخند، می توانند با ایجاد مشکلات و عوارض بسیار متعدد برای سلامت دهان و دندان همراه باشند. بنابراین ارتودنسی یا ایجاد هماهنگی در دهان می تواند روش بی نظیری برای طرح لبخند محسوب گردد. اگر نمی دانید که نیاز به ارتودنسی دارید و یا خیر، بهتر است تا وقتی را برای مشاوره با دکتر احمدرضا حسینی، متخصص ارتودنسی تنظیم کنید تا ایشان بهترین روش های طرح لبخندی متناسب با چهره شما را برایتان مطرح کنند.

4. کامپوزیت

   منظور از ونیر کامپوزیت یک لایه ای نازک از جنس رزین کامپوزیت می باشد که توسط دندانپزشک متخصص روی دندان ها فرم و شکل داده می شود و در ادامه با کمک نور خاص روی دندان ها ثابت و محکم می گردد. امروزه کامپوزیت یکی از رایج ترین و مجبوب ترین روش هایی است که برای ترمیم دندان لب پر شده، شکسته، تغییر رنگ داده شده و .. مورد استفاده قرار می گیرد.

5. لمینت

   در این روش از ونیر های نازک پرسلین استفاده شده که بعد از قالب گیری دندان ها به شکل اختصاصی در لابراتور ساخته می شوند. ساخت آن هاحدود 2 تا 3 هفته زمان می برد که بعد از آن بیمار به مطب دندانپزشکی مراجعه کرده تا دندانپزشک متخصص، لمینت را روی دندان های او بچسباند.

6. روکش

   روکش می تواند برای ترمیم دندان ها ترک خورده، شکسته و یا پر کردگی های بزرگ، مناسب باشد. روکش های دندانی در انواع و جنس های متنوعی با توجه به شرایط درمانی مورد نیاز بیمار انتخاب می شوند.

7. ایمپلنت

   یکی از بهترین و موثر ترین روش ها در دندانپرشکی که به منظور پر کردن جای خالی دندان از دست رفته مورد استفاده قرار می گیرد، ایمپلنت دندان می باشد. ایمپلنت دارای یک پایه تیتانیومی بوده که با قرار گرفتن درون استخوان فک به خوبی با آن جوش می خورد و می تواند نقش ریشه دندان را داشته باشد. بعد از مدتی با قرار گرفتن تاج دندان دائمی روی آن، بیمار می تواند عملکرد بسیار عالی و همانند دندان طبیعی خود را از ایمپلنت انتظار داشته باشد.

8. بریج یا پل دندانپزشکی

   بریج دندان نیز یکی از روش های موثر برای پر کردن جای خالی دندان است. در این روش به کمک دو دندان کناری، اقدام به نصب یک روکش به صورت پل روی جای خالی دندان انجام می شود.

تفاوت دندانپزشکی ترمیمی با دندانپزشکی زیبایی

آیا شنیده اید که دندانپزشکی زیبایی یک روش برای ایجاد و ساختن لبخندی دلنشین و زیبا می باشد؟ اما باید بدانید که در اکثر موارد قبل از اینکه روند زیبایی دندان ها آغاز شود، لازم است است تا برخی از اقدامات ترمیمی برای دندان ها صورت گیرد. در این جا است که این دو روش با یکدیگر ترکیب می شوند و نتیجه بی نظیری را ارائه می دهند. دندانپزشکی ترمیمی روش ها و مدیریت هایی دارد که موجب نگه داشتن دندان و سلامت آن ها می شود و عملکرد دهان و دندان را به حداکثر می رساند. در ادامه دندانپزشکی زیبایی که دارای جنبه ی زیبایی می باشد، لبخند دلنشینی را به ارمغان می آورد.

سوالات متداول

1. چرا دندانپزشکی زیبایی و ترمیمی نوعی سرمایه گذاری برای آینده محسوب می شود؟

   همانطور که می دانید با افزایش سن ویژگی های جسمانی زیادی در افراد دچار تغییر و تحول می شود. اهمیتی ندارد که اکنون شما در چه سنی هستید، به هر حال لبخند از اثر بخش ترین مواردی است که زیبایی چهره را تحت تاثیر قرار می دهد. پس با به دست آوردن آن و با افزایش اعتماد به نفس می توانید بیشترین تاثیرگذاری را داشته باشید.

2. اهمیت دندانپزشکی زیبایی در چیست؟

   برای درک این اهمیت باید دو نکته مهم را بدانید. اولین نکته این است که شما در هر سنی حق دارید تا لبخندی زیبا و دلنشین داشته باشید و با ان اعتماد به نفس فوق العاده ای در خندیدن و صحبت کردن داشته باشید. نکته دیگر، وجود متخصصین در این زمینه است، حتی اگر شما ترمیم و درمان دندان های خود را توسط دندانپزشکان دیگر انجام دهید، باز هم برای زیبایی لبخند خود نیاز به کمک گرفتن از متخصص زیبایی دندان دارید تا بتوانند با تکیه بر دانش و هنر خود بهترین نتیجه را برای شما ایجاد کنند.

علوم پایه پزشکی مجموعه ای از علوم پایه است که در خدمت علم پزشکی تحقیق و فعالیت می‌ کند. بر این اساس علومی از جمله زیست، شیمی، فیزیک و… با علوم پزشکی وجهی مشترک دارند.

تحقیقاتی که یک پژوهشگر علوم پایه، انجام می‌ دهد، به تولید دانش ختم می‌ شود. به عبارت ساده‌ تر این دانش همانند علوم کاربردی در ابتدا به فکر حل یک مسئله نیست؛ هر چند که ممکن است این دانش در گذر زمان کارایی حل مسائل را پیدا کند.

اگر بخواهیم به طور دقیق‌ تر بیان کنیم؛ علوم پایه در راستای همسان سازی سطح کیفی آموزش و افزایش سطح علمی دانشجویان هر مقطع در تمامی دانشگاه‌ های پزشکی و دندان پزشکی، صورت می‌ پذیرد.

بنابراین هنگام آزمون نیز برخی از رشته‌ های پزشکی از جمله دندانپزشکی، پزشکی و داروسازی باید سوالات علوم پایه را پاسخ دهند.

کسب نمره در این آزمون اهمیت فراوانی دارد و از طرفی حجم کتاب‌های درسی این علوم زیاد است؛ از این جهت خواندن آنها برای بسیاری مشکل خواهد بود. به همین دلیل در این مقاله به معرفی منابعی خواهیم پرداخت که فهم نکات درسی علوم پایه را برای مخاطب آسان کند. در ادامه مطلب با ما همراه باشید.

معرفی علوم پایه پزشکی

دانشجویان رشته‌ های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در ترم‌ های اولی که قدم به دانشگاه گذاشته اند می‌ بایست دانش علوم پایه پزشکی را فراگیرند. مدت زمان این آموزش پنج ترم می‌ باشد. در واقع دانشجو در این پنج ترم برای مراقبت‌ های بالینی از بیمار آماده می‌ شود.

پس از گذر از این دوره دانشجو می‌ بایست در یک آزمون نهایی شرکت کند تا نتیجه این زمانی را که صرف کرده سنجیده شود. این آزمون در سال دو بار (یک بار برای ورودی‌ های نیمسال اول و سپس برای ورودی‌ های نیمسال دوم) برگزار می‌ گردد.

آزمون اول برای پذیرفته شدگان نیمسال اول در اسفند ماه و آزمون دوم برای پذیرفته شدگان نیمسال دوم در شهریور ماه خواهد بود.

حداقل معدل لازم برای قبولی در آزمون

داوطلب برای قبولی در این آزمون لازم است حداقل معدل ۱۲ در کارنامه کسب نماید. در صورتی که دانشجو یکی از دروس عمومی علوم پایه را پاس نکرده باشد؛ قادر خواهد بود به صورت مشروط در آزمون شرکت به عمل آورده و ترم بعدی برای پاس کردن این درس اقدام نماید.

دانشجویانی که خارج از کشور در رشته پزشکی فارغ التحصیل شده‌ اند نیز برای تکمیل دوره پزشکی خود باید در آزمون علوم پایه پزشکی شرکت کنند. همانگونه که اشاره شد کسب حداقل نمره ۱۲ برای تمامی دانشجویان پزشکی یک امر ضروری است و در غیر این صورت مجوز اشتغال برای ایشان در نظر گرفته نخواهد شد.

طبق قوانین، دانشجویان ورودی سال ۸۳ به بعد تنها سه بار می‌ توانند برای کسب نمره قبولی در این آزمون شرکت کنند و در صورتی که در هر یک از این سه بار موفق به کسب نمره قابل قبولی نشدند از شرکت در آزمون و ادامه تحصیل در رشته پزشکی عمومی محروم خواهند ماند. در پی این اتفاق دانشجو باید در رشته‌ های کاردانی یا کارشناسی رشته پزشکی به ادامه تحصیل بپردازد.

عدم شرکت در آزمون

دانشجویانی که بنابر هر دلیلی امکان شرکت در آزمون را نداشته باشند. تا زمانی که در آزمون شرکت نکنند، نمی‌ توانند ادامه تحصیل بدهند. لازم به ذکر است که غیبت غیر موجه به این معناست که فرد یک بار در آزمون شرکت کرده است.

برای قبول شدن در آزمون علوم پایه پزشکی، داوطلب باید حجم وسیعی از کتاب‌ ها را بخواند که بسیار سخت و دشوار است.

شناخت کتاب های تخصصی پزشکی

شناخت سیستم ایمنی بدن

سیستم ایمنی بدن انسان متشکل از سیستم پیچیده ای است، سیستم ایمنی بدن وظیفه بسیار مهمی‌ را به عهده دارد. وظیفه ی آن شناسایی و تفکیک سلولها و مولکول های خودی از غیرخودی و بطور کلی شناسایی و دفاع از بدن در مقابل میکرو ارگانیسم ها میباشد، سیستم ایمنی بدن همچون سدی راه ورود ویروس ها و باکتری ها به بدن را مختل می‌کند و در صورت ورود هریک سریع ترین واکنش برای شناسایی و حمله به آنها را خواهد داشت. سیستم ایمنی بدن متشکل از پوست، اسید معده ،آنزیم لیزوزیم و گلبول های سفید و... می باشد که بخشی ازسیستم ایمنی در بدو تولد بصورت مادرزادی وجود دارد و بخشی از آن طی زندگی و مواجهه با ویروس ها ، باکتری ها و بیماری های مختلف ایجاد می گردد بطوریکه سیستم ایمنی بدن این نشانه ها را ذخیره کرده وبا ابتلای مجدد به همین بیماری ها، ویروس ها و باکتری ها سریع تر واکنش نشان داده و بدن را در مقابل نفوذ آنها مصون نگاه میدارد.

بخش اولیه سیستم ایمنی بدن

پوست: پوست انسان نقش بسیار کلیدی در محافظت کل بدن از حمله ی ویروس ها و باکتری ها ایفا میکند، همچنین بدلیل وجود چربی و تعرق سطح پوست اسیدی شده و مانع از رشد باکتری ها می شود که همین امر بخشی از سیستم ایمنی بدن محسوب می شود.
لایه های مخاطی همچون اسید معده و مخاط بینی: در این بخش ها بدلیل وجود عامل نفوذ، موانع دفاعی در نظر گرفته شده که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.
1. مخاط بینی: بدلیل وجود راه نفوذ در سیستم تنفسی انسان، مژک هایی در مخاط بینی وجود دارد که با بدام انداختن باکتری ها آنها را بصورت خلط به انتهای حلق رانده و دفع می کند.
2.اسید معده: در بخش گوارش نیز بدلیل وجود عامل نفوذ باکتری، اسید معده با ترشح اسید، به تخریب باکتری ها اقدام نموده و آنها را بوسیله دفع مدفوع خارج می نماید.

بخش ثانویه سیستم ایمنی بدن

در این بخش شاهد واکنش بخشهای مختلف درونی بدن به ورود باکتری ها، ویروس ها و بیماری ها هستیم که در ادامه به انواع واکنش های سیستم ایمنی بدن ثانویه خواهیم پرداخت:

دفاع سیستم ایمنی بدن با گلبول های سفید خونی

در این نوع واکنش سیستم ایمنی بدن که از مهمترین بخشهای دفاعیست, گروه فاگوسیت ها نسبت به بلعیدن میکروب ها و عوامل بیگانه اقدام نموده و آنها را تجزیه و متلاشی میکنند، پروسه ی این واکنش سیستم ایمنی بدن به گونه ایست که عامل خارجی و بیگانه بوسیله ی پای کاذب گلبول ها (بخش انعطاف‌پذیر و تغییر شکل‌ دهندهٔ گلبول سفید) احاطه می شود، با به داخل کشیدن عامل بیگانه و برخورد آنزیم های لیزوزومی، عوامل خارجی تجزیه و نابود می شود.

دفاع سیستم ایمنی بدن با واکنش التهابی

در این نوع سیستم دفاعی بدن که از بخش های اولیه ی سیستم دفاعی بدن محسوب می شود، باکتری ها و عوامل خارجی حمله کننده به بدن از بین رفته و شانس ورود به بدن را پیدا نخواهند کرد، این نوع دفاع اکثراً در زخم ها نمود پیدا می کند، بطوری که با ترشح هیستامین قطر دیواره های رگ ها بیشتر شده و در نتیجه حجم عبوری خون افزایش یافته و با واکنش خاصی بنام دیاپدز گلبول های سفید از دیواره رگ عبور کرده و با تجمع در بخش آسیب دیده به نبرد با عوامل خارجی پرداخته و عوامل بیماری را نابود می کنند. در این نوع دفاع محل آسیب دیده متورم و سرخ رنگ شده و همچنین دارای دمای بالاتری نسبت به نقاط دیگر بدن است.

دفاع سیستم ایمنی بدن با واکنش دمایی

واکنش جالب دیگر توسط سیستم ایمنی بدن، در برخی موارد هنگامی که بدن درگیر دفاع در مقابل ویروس ها، باکتریها و بیماری زاهایی است که به بدن حمله نموده اند، دمای بدن افزایش یافته و با تب بروز می کند که در این شرایط طیفی از باکتری ها دیگر امکان فعالیت نداشته و متوقف میشوند. حال با توجه به شناسایی کلیه ی سطوح سیستم ایمنی بدن، در برخی موارد باکتریهایی وجود دارند که از کلیه ی این سطوح عبور نموده و وارد بخش بعدی بدن خواهند شد، که در این مرحله علاوه بر ماکروفاژها نوعی از گلبولهای سفید بنام لنفوسیت ها که از سلولهای بنیادین مغز استخوان پدید می آیند وارد عمل میشوند تا بصورت اختصاصی ایمنی بدن نسبت به عوامل خارجی را تامین نمایند.

لنفوسیت دفاعی سیستم ایمنی بدن چیست؟

لنفوسیت ها از سلول های بنیادین مغز استخوان یا همان مغز قرمز استخوان حاصل میشود و در هنگام پدید آمدن نابالغ هستند و توانایی شناسایی عوامل خارجی، میکروب ها و باکتری ها را به مرور کسب می کنند و این گونه تکامل می یابند، این لنفوسیت ها به دو دسته لنفوسیت های A (که در مغز استخوان ساخته میشود) و لنفوسیت های T (که در غدد تیموس ساخته میشود) تقسیم میشوند. این لنفوسیت ها بین لنف و خون در گردش هستند، بعضاً در گره های لنفی، لوزه ها، طحال و آپاندیس وجود دارند.

عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن

• استفاده طولانی مدت از داروها موجب ضعف سیستم ایمنی بدن میشود
• ابتلا به بیماری نقص ایمنی یا همان ویروس ایدز که از شایعترین بیماریهای تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن است
• بیماریهای خونی همچون کم خونی، سرطان خون، میلوفیبروز یا نوعی اختلال در مغز استخوان
• سرطان و درمان های شیمیایی آن
• ابتلا به دیابت یا بیماری قند
• عدم وجود طحال در بدن (بدلایل مختلف امکان دارد طحال آسیب دیده و از بدن خارج شده باشد و یا در موارد نادری بطور مادرزادی وجود نداشته باشد)
• عدم فعالیت درست کلیه ها و تجمع سموم
• بیماریهای اسکلتی و عضلانی
• کمبود ویتامین ها بخصوص ویتامین C
• آلرژی و مصرف زیاد شیرینیجات و مواد قندی
• مصرف دخانیات و الکل از جمله عوامل تضعیف سیستم ایمنی بدن میباشد

کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون نشان‌دهنده پایین آمدن قدرت دفاعی بدن است و اگر در این زمان هر گونه میکروب بیماری‌زا وارد بدن فرد شود، توانایی مقابله با آن‌ها کاهش می‌یابد و ممکن است فرد به بیماری‌های مختلف مبتلا شود. تا اینجا به بررسی سیستم ایمنی بدن پرداختیم و مکانیسم دفاعی بدن در مقابل عوامل خارجی را بیان کردیم، با توجه به سوالات مکرر عزیزان در مورد چگونگی افزایش و تقویت سیستم ایمنی بدن قصد داریم در مقاله ای مجزا به بررسی راه های افزایش سطح ایمنی بدن بپردازیم، همراه ما باشید... (ادامه دارد).

شناخت کتاب های ترم اول پزشکی

اگر به‌ تازگی در رشته پزشکی قبول‌ شده‌اید و یا از علاقمندان به این رشته هستید و در ادامه برای جستجوی کتاب های این رشته به این مقاله رسیده اید نیاز است که چند نکته را قبل از شروع مقاله با هم بررسی کنیم .

نکته اول – برای شروع از شما میخواهیم که کتاب هایی که در بخش مقالات معرفی شده را در بخش فروشگاه سرچ کنید و حتما بخشی از هر کدام از این کتاب ها را به صورت آنلاین بخوانید . خواندن مقدمه یا چند صفحه از هر کتاب بهتر از هر مقاله ای شما را راهنمایی میکند .
نکته دوم – حتما سعی کنید منابع را با این اولویت بخوانید
اولویت ۱ : منابع زبان اصلی
اولویت ۲ : منابع ترجمه شده
اولویت ۳ : کتاب های خلاصه و چکیده ی منابع
نکته سوم – کتاب های علوم پایه پزشکی کتاب هایی هستند که دانشجویان این رشته در ابتدای تحصیل آنها را مطالعه میکنند اما در دانشگاه‌های مختلف در سطح کشور، منابع معرفی‌شده از طرف اساتید ممکن است رفرنس‌های متفاوتی باشند. در واقع اساتید بر حسب سلیقه ممکن است ترجمه های متفاوتی از رفرنس های هر رشته را به شما معرفی کنند اما جای نگرانی نیست چون منابع آزمون علوم پایه مشخص هستند

و نکته آخر و مهم ترین نکته :

با مطالعه دفترچه آزمون علوم پزشکی می‌توانید منابع اعلام‌شده برای هر درس را پیدا کنید. البته ما این کار را برای شما آسان کرده ایم؛ به‌طوری‌که با مطالعه این مقاله در ادامه، علاوه بر یافتن کتاب‌های ترم اول پزشکی می‌توانید با تک‌تک دروس علوم پایه و کتاب‌های مورد تائید برای آزمون جامع علوم پایه نیز آشنا شوید. همچنین برخی از منابع که به شکل خلاصه نیز تدوین‌شده و از مقبولیت مناسبی برخوردار هستند نیز به شما دانشجویان عزیز معرفی‌شده است.

۱– آسیب شناسی یا همان پاتولوژی

آسیب‌شناسی یا پاتولوژی شاخه‌ای از علوم پزشکی است که در خصوص تأثیر بیماری‌ها و آسیب آن‌ها در سطح بافتی و سلولی و مولکولی بحث می‌کند و در مورد فرآیند بیماری در یک اندام یا تمامی بدن برای شناخت ماهیت و علت‌های آن است .

کتاب پاتولوژی رابینز در دو بخش عمومی و اختصاصی ترجمه‌شده است .

۲ – آناتومی :

امروزه یکی از روش‌های آموختن آناتومی تشریح جسد توسط دانشجویان است. روش‌های دیگر شامل مشاهده ساختارهای آناتومیک تشریح شده و مدل‌های پلاستیکی یا استفاده از مدل‌های کامپیوتری و سایر تجهیزات کمک‌آموزشی می‌باشد. برای این درس دو عنوان کتاب آناتومیبرای دانشجویان گری و آناتومی بالینی اسنل معرفی‌شده است که هرکدام از این کتاب‌ها در سه بخش ترجمه‌شده اند.

بخش تنه، اندام و سر و گردن از بخش‌های اصلی این کتاب هستند که معمولاً در ترم‌های متفاوتی تدریس می‌شوند .
اساتید معمولاً برحسب مواردی خاص تصمیم می‌گیرند که کدام یکی از این کتاب‌ها را به دانشجو معرفی نمایند .

برای این درس دو عنوان کتاب آناتومی برای دانشجویان گری و آناتومی بالینی اسنل معرفی شده است که هر کدام از این کتاب ها در سه بخش ترجمه شده اند .
بخش تنه , اندام و سر و گردن از بخش هاص اصلی این کتاب هستند که معمولا در ترم های متفاوتی تدریس میشوند .
اساتید معمولا بر حسب مواردی خاص تصمیم میگیرند که کدام یکی از این کتاب ها را به دانشجو معرفی نمایند .

کتاب آناتومی اسنل ۲۰۱۹ | ترجمه دکتر عمیدی

کتاب آناتومی بالینی اسنل یکی از قوی‌ترین کتب آناتومی و از جمله رفرنس‌های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی برای دانشجویان علوم پایه پزشکی است .

این عنوان ایده آل برای دانشجویان پزشکی ، دندانپزشکی ، بهداشت  و پرستاری است . این کتاب دانش آموزان را از طریقی اصولی با  آناتومی انسانی آشنا می کند . در مورد چگونگی و چرایی هر ساختار  به خوانندگان راهنمایی‌های مفیدی ارائه و برای تشخیص‌های بالینی صحیح آن‌ها را هدایت می‌کند.

۳ – فیزیولوژی پزشکی

فیزیولوژی ( به انگلیسی: Physiology ) یا کاراندام‌شناسی* دانش عملکرد سامانه‌های زنده است و یکی از مهم‌ترین شاخه‌های زیست‌شناسی (بیولوژی) است که به مطالعه اعمال حیاتی موجود زنده، اندام‌ها، بافت‌ها، سلول‌ها و عناصر سلول می‌پردازد. برای درک عمیق اعمال حیاتی، سعی می‌گردد که خواص و روابط بین این اعمال و تغییراتشان در محیط‌های مختلف یا در شرایط گوناگون موجود زنده و با استفاده از روابط علم فیزیک و ریاضی، موردبررسی قرار گیرد. فیزیولوژی، تکامل و توسعه این اعمال در یک گونه و در یک موجود زنده و همچنین تغییرات و تطابق آن‌ها با شرایط محیطی متغیر را مورد مطالعه قرار می‌دهد.

برای این درس سه رفرنس معرفی‌شده است . کتاب‌های فیزیولوژی پزشکی گایتون , فیزیولوژی برن و لوی , مروری بر فیزیولوژی گانونگ . البته در میان این سه کتاب اکثر دانشجویان کتاب گایتون را مطالعه می‌کنند.

۴ – ایمنی شناسی

یکی از شاخه‌های زیست‌پزشکی است که به بررسی انواع واکنش ایمنی جانداران در برابر آنتی‌ژن‌های بیگانه و روند ایجاد مصونیت در برابر عوامل بیماری‌زا می‌پردازد. این علم هم به جنبه‌های فیزیولوژیک پاسخ دفاعی بدن به عوامل بیگانه، و هم به جنبه‌های پاتولوژیک سیستم ایمنی مانند بیماریهای خودایمنی، حساسیت، نقص ایمنی، واکسیناسیون و پیوند اعضاء می‌پردازد
برای این درس سه عنوان کتاب معرفی شده است که در زیر به هر سه آنها اشاره میکنیم

۵ – انگل شناسی

انگل‌شناسی علم پرداختن به موجودات زنده‌ای است که برای بدست آوردن غذا ، به‌طور موقت و یا دائم در سطح خارجی یا داخل بدن موجودات زنده دیگر زندگی می‌کنند. این علم همچنین به رابطه این موجودات به میزبانان خود می‌پردازد.

انگل‌شناسی علم پرداختن به موجودات زنده‌ای است که برای بدست آوردن غذا ، به‌طور موقت و یا دائم در سطح خارجی یا داخل بدن موجودات زنده دیگر زندگی می‌کنند. این علم همچنین به رابطه این موجودات به میزبانان خود می‌پردازد.

برای این درس سه رفرنس معرفی‌شده است که البته اصلی ترین آن‌ها کتاب انگل‌شناسی مارکل است.

۶ – بافت شناسی

یادگیری جزئیات ساختمانی ارگانها و اعضای مختلف برای فهم فعالیت فیزیولوژیک و تغییرات پاتولوژیک آن‌ها ضروری است. بنابراین بافت‌شناسی نه تنها به عنوان علمی مستقل نمی‌تواند مطرح گردد بلکه بهتر است مرتبط با سایر شاخه‌های علم پزشکی و به عنوان یکی از پایه‌های اصلی علوم پایه پزشکی مورد توجه قرار گیرد. ابزار کار اصلی در زمینه بافت‌شناسی انواع میکروسکوپها می‌باشد.

برای درس بافت‌شناسی یا هیستولوژی دو عنوان معرفی‌شده است که اصلی ترین آن کتاب بافت‌شناسی پزشکی جان کوئیرا است. این کتاب تقریبا هر سه سال یکبار ویرایش می‌شود و آخرین ویرایش آن ویرایش ۱۶ است .

کتاب بافت شناسی تالیف دکتر سلیمانی راد استاد دانشگاه علوم پزشکی تبریز یکی از قوی ترین و البته جدیدترین کتاب های تالیفی در حوزه ی علوم پایه و بافت شناسی است . در مبحث هیستولوژی یا بافت شناسی دانشجویان با تصاویر مربوط به بافت های بخش های مختلف بدن سر و کار دارند , لذا وجود شکل های رنگی در کتاب بسیار مورد نیاز است . کتاب بافت سلیمانی راد نیز با توجه به رنگی بودن و خلاصه بودن یکی از بهترین انتخاب ها برای دانشجویان ترم اول پزشکی میباشد .

کتاب بافت شناسی جاتن کوئیرا ۲۰۲۱ ویرایش شانزدهم نیز توسط انتشارات اشراقیه به صورت چاپ افست تهیه و در اختیار دانشجویان قرار گرفته است . علاقمندان میتوانند کتاب بافت شناسی جان کوئیرا ویرایش ۲۰۲۱ را از طریق سایت سفارش تهیه نمایند .

۷ – جنین شناسی یا همان رویان شناسی

به‌طور کلی جنین‌شناسی (Embryology) یکی از اصلی ترین دروس علوم پایه در رشته های مرتبط با علوم پزشکی و پیراپزشکی محسوب می‌گردد که به بررسی نحوه تکامل و تشکیل رویان در دوران بارداری و همچنین ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی می‌پردازد. بنابراین یادگیری دقیق و اصولی این علم تأثیر بسیار فراوانی در درک بهتر آناتومی ساختارهای مختلف بدن و همچنین چگونگی ایجاد ناهنجاری‌های مادرزادی و ناقص‌الخلقه زایی ها خواهد داشت. در این درس به‌طور کامل چگونگی تکامل یک انسان از زمان لقاح و تشکیل سلول تخم تا زمان تولد به‌صورت روز به‌روز و هفته‌به‌هفته همراه با تصاویر واقعی و شماتیک شرح داده‌شده است.

برای این درس تنها یک رفرنس اعلام شده است که با توسط مترجمین مختلف ترجمه شده است

۸ – بیوشیمی

بیوشیمی ، که گاهی به آن شیمی بیولوژیکی نیز گفته می‌شود ، مطالعه فرایندهای شیمیایی موجود در بدن و موجودات زنده است.  ازآنجایی‌که تمام گیاهان و جانوران از ترکیبات شیمیایی ساخته‌شده‌اند دانش بیوشیمی بسیار حائز اهمیت است و وظیفه بیوشیمیست ها بررسی و شناخت ساختمان ترکیبات شیمیایی و نقش آن‌ها در حیات موجودات زنده است.

برای دروس بیوشیمی سه کتاب به عنوان رفرنس‌های اصلی معرفی‌شده است.

۹ – میکروب شناسی یا همان میکروبیولوژی

میکروب‌شناسی یا ریز زیست‌شناسی یا میکروبیولوژی دانشی است که دربارهٔ شکل، ترکیب، ویژگی‌ها و بیماری‌زایی (میکروارگانیسم‌ها) یا جانداران بسیار ریز بحث و گفتگو می‌کند. جاندارانی که در میکروبیولوژی بیشتر بررسی می‌شوند. در این درس دانشجویان با چهار مبحث باکتری , ویروس , انگل و قارچ آشنا می‌شوند که تمام اینها در دو کتاب میکروب‌شناسی پزشکی جاوتز و میکروب‌شناسی مورای برای آن‌ها ارائه می‌گردد .

کتاب میکروب شناسی مورای یکی از مهم ترین و البته پر فروش ترین کتاب های رفرنس در مبحث باکتری شناسی میباشد . این کتاب که از دو بخش عمومی و اختصاصی تشکیل شده در کنار کتاب میکروبیولوژی جاوتز ۲۰۲۰ میتواند منبع مفیدی برای دانشجویان در دوره ی علوم پایه باشد .

۱۰ – ویروس شناسی

ویروس‌شناسی علمی مطالعه ویروس‌ها می‌باشد، که ذراتی بسیار ریز و غیر میکروسکوپی می‌باشند. ویروس‌ها انگل‌های داخل سلولی بوده در مواد ژنتیکی آن‌ها در پوششی پروتئینی جای دارند. ویروس‌ها را از لحاظ ساختار آن‌ها، طبقه‌بندی و تکامل، نحوه عفونی کردن و چگونگی تخریب سلول میزبان، چگونگی تعامل با ارگانیسم میزبان و سیستم ایمنی آن، بیماری‌هایی که ایجاد می‌کنند، تکنیک‌های جداسازی و کشت آن‌ها و استفاده آن‌ها در مطالعات تحقیقاتی و درمان، مورد مطالعه قرار می‌دهند. ویروس‌شناسی در دو زیرشاخه میکروبیولوژی و پزشکی مورد مطالعه قرار می‌گیرد.
برای این درس دو رفرنس مشخص‌شده است . اولی کتاب ویروس‌شناسی پزشکی جاوتز و دومی ویروس‌شناسی مورای . البته کتاب ویروس‌شناسی زینسر هم جزو رفرنس هاست ولی چندان به آن رجوع نمی‌شود.

میکروب شناسی پزشکی مورای ۲۰۲۱ | جلد ۲ : ویروس -انگل- قارچ

ویروس شناسی پزشکی زینسر

 11 – ژنتیک

علم ژنتیک یکی از شاخه‌های علوم زیستی است. بوسیله قوانین و مفاهیم موجود در این علم می‌توانیم به تشابه یا عدم تشابه دو موجود نسبت به یکدیگر پی ببریم و بدانیم که چطور و چرا چنین تشابه و یا عدم تشابه در داخل یک جامعه گیاهی و یا جامعه جانوری ، به وجود آمده است. علم ژنتیک علم انتقال اطلاعات بیولوژیکی از یک سلول به سلول دیگر ، از والد به نوزاد و بنابراین از یک نسل به نسل بعد است. ژنتیک با چگونگی این انتقالات که مبنای اختلالات و تشابهات موجود در ارگانیسم‌هاست، سروکار دارد. علم ژنتیک در مورد سرشت فیزیکی و شیمیایی این اطلاعات نیز صحبت می‌کند. کتاب‌های معرفی‌شده برای این مبحث کتاب‌های ژنتیک پزشکی امری Emery و ژنتیک پزشکی کانر است . البته به‌طور کلی این دو کتاب همپوشانی بسیاری دارند برای همین کتاب امری برای بیشترین دانشجویان، به لحاظ کیفیت ترجمه،  به‌روز بودن و خلاصه بودن مطلب، کارایی بهتری دارد .

اصول ژنتیک پزشکی و ژنومیکس امری ۲۰۲۲ | ترجمه دکتر کرامتی پور

۱۲ – فیزیک پزشکی

فیزیک پزشکی به معنی کاربرد فیزیک در حرفه پزشکی است، مانند رادیوگرافی ، سونوگرافی ، بینایی‌سنجی و غیره. چون بیوفیزیک به معنی فیزیک حیات است، فیزیک پزشکی درباره فیزیک حیات بشر بحث می‌کند. مانند گردش خون ، آناتومی گوش ، آناتومی چشم و غیره. از طرفی به‌کارگیری اصول و قوانین این گروههای علمی در طرح‌ریزی و یا ساختن یک سیستم ، به ترتیب مهندسی پزشکی و بیومهندسی نامیده می‌شود.

فیزیک پزشکی به معنی کاربرد فیزیک در حرفه پزشکی است، مانند رادیوگرافی ، سونوگرافی ، بینایی‌سنجی و غیره. چون بیوفیزیک به معنی فیزیک حیات است، فیزیک پزشکی درباره فیزیک حیات بشر بحث می‌کند. مانند گردش خون ، آناتومی گوش ، آناتومی چشم و غیره. از طرفی به‌کارگیری اصول و قوانین این گروههای علمی در طرح‌ریزی و یا ساختن یک سیستم ، به ترتیب مهندسی پزشکی و بیومهندسی نامیده می‌شود.

برای این درس دو رفرنس اعلام‌شده است . کتاب فیزیک پزشکی تالیف دکتر عقابیان و فیزیک پزشکی کامرون که ترجمه خود دکتر عقابیان است .
البته دانشجویان بعضی از دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور مثل دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی از رفرنس فیزیک پزشکی و مامایی دکتر شوشتریان استفاده می‌کنند .

۱۳ – بهداشت عمومی

سلامت (بهداشت) عمومی اشاره به «علم و هنر پیشگیری از بیماری، طولانی کردن عمر و ارتقاء سلامت انسان از طریق تلاش‌های سازمان‌یافته و انتخاب آگاهانه جامعه، سازمان‌ها، دولتی و خصوصی، جوامع و افراد دارد». سازمان بهداشت جهانى، بهداشت را چنین تعریف مى‌کند: بهداشت عبارت است از علم و فن پیشگیرى از بیمارى‌ها، افزایش طول عمر، آموزش بهداشت فردى به اشخاص، ارائهٔ خدمات پزشکى و پرستارى به‌منظور تشخیص فورى درمان، توسعه و تکمیل خدمات اجتماعى جهت رفع نیازمندى‌هاى مردم و تأمین وسایل زندگى به‌نحوى که هر فرد بتواند از سلامت و طول عمر بیشترى برخوردار گردد. بهداشت، حالت بهبود و سلامت کامل جسمانى و روانى و اجتماعى است و تنها به فقدان بیمارى یا عدم نقص عضو محدود نمى‌شود .

انشجویان برای این مبحث نیاز به استفاده از دو رفرنس دارند . اولی در بخش بهداشت عمومی و دومی که با عنوان بهداشت ۲ در دفترچه ی آزمون علوم پایه عنوان شده است بهداشت تخصصی عنوان میشود .

۱۴ – تغذیه

تغذیه چیست؟ نیاز انسان به غذا یکی از احتیاجات ذاتی یا فیزیولوژیک است که مهم‌ترین عامل بقای زندگی و طول عمر می‌باشد. احتیاج به غذا دائمی است و ارگانیسم را مجبور می‌کند تا برای بدست آوردن غذا و رفع گرسنگی کوشش کند.
ترکیب شیمیائی غذای انسان باید شامل پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، مواد معدنی ، ویتامین و آب باشد تا رشد و سلامت یاخته‌های بدن تامین شود.این مواد با تغییراتی که در لوله گوارش حاصل می‌کند قابل جذب می‌شوند و برای تامین احتیاجات حیاتی مورد استفاده یاخته‌های بدن قرار می‌گیرند.

این در س به‌طور کلی تمام جوانب تغذیه‌ای انسان را مورد ارزیابی قرار می‌دهد . رفرنس‌های این درس بسیار متفاوت و زیادند اما دو رفرنس اصلی وجود دارد که اکثریت دانشجویان از آن استفاده می‌کنند :

از این درس در آزمون علوم پایه فقط ۶ سوال می‌آید برای همین اکثر دانشجویان به کتاب‌های خلاصه رجوع می‌کنند . یکی از بهترین کتاب‌های خلاصه که در میان دانشجویان علوم پایه بسیار محبوب است کتاب GBS تغذیه است .

GBS – خلاصه تغذیه (علوم پایه پزشکی و دندانپزشکی)

۱۵ – قارچ شناسی

برای درس قارچ‌شناسی رفرنسی که معرفی‌شده کتاب قارچ‌شناسی دکتر امامی و دکتر مهبد است که بسیار حجیم است و تقریبا بیست سال پیش توسط انتشارات دانشگاه تهران چاپ‌شده است . تقریبا در میان هر یک میلیون دانشجوی علوم پایه فقط یک نفر به این کتاب مراجعه می‌کند بنابراین ما یکباره سراغ خلاصه‌هایی میرویم که جایگزین مناسبی برای این درس و کتاب هستند .

۱۶ – زبان تخصصی پزشکی

برای درس زبان تخصصی هم اصولا کتاب Medical Terminology برای دانشجویان استفاده می‌شود . در این کتاب بخش‌هایی وجود دارد که پاسخ آن و همچنین ترجمه‌ی بعضی از متون آن عموما بر عهده دانشجویان و اساتید گذاشته‌شده است. برای همین بعضی از دانشجویان از ابتدا نیاز به یک کتاب راهنما برای این درس دارند تا هم پاسخنامه آن را داشته باشند و هم برای ترجمه‌ی متون به مشکل نخورند .
در زیر هر دو کتاب , یعنی کتاب اصلی و کتاب راهنما برای شما آورده شده :

کتاب ترمینولوژی پزشکی کوهن ۲۰۲۱ | Medical Terminology

===============

نکته : برای دسترسی جامعه پزشکی استان خراسان شمالی و همچنین سایر دانشجویان در سرتاسر کشور به کتب منتشر شده جدید پزشکی می تواننداز طریق زیر اقدام به خرید و سفارش کتاب دهند:

آدرس: خراسان شمالی ، بحنورد ، پارکشهر ،بلوار استقلال ، استقلال 16
 

شماره تماس : ۰۹۳۷۷۴۲۰۰۱۷